Mei 2015 – Terwijl de Metropoolregio Amsterdam naarstig op zoek is naar beleggers die nieuwe woningen willen realiseren, zijn de 15 gemeenten en de woningcorporaties in de regio Rotterdam overeengekomen 26.000 woningen minder te bouwen dan in 2010 was gepland. De projectontwikkelaars die in deze regio actief zijn, hebben verklaard dat zij zullen meewerken aan de uitvoering van de afspraken.
De nieuwe afspraken waren nodig omdat de huizenmarkt de afgelopen jaren ingrijpend is veranderd. Zo is er minder vraag naar nieuwe woningen. Vooral de vraag naar eengezinswoningen buiten de stad is flink ingezakt. Onder andere Lansingerland heeft daardoor flinke verliezen geleden. In de afspraken tussen Rotterdam en deze gemeente is daar rekening mee gehouden. Daarom mag Lansingerland de komende jaren bovenop de eigen behoefte extra woningen bouwen. Rotterdam en Lansingerland hebben afgesproken dat zij concurrentie tussen bouwprojecten zullen vermijden.
Net als in andere steden is in Rotterdam de opname van kantoorruimte de laatste jaren flink
teruggelopen en het aanbod toegenomen. Om het overschot aan kantoorruimte terug te dringen wordt ook hier vaak de oplossing gezocht in transformatie. De afgelopen drie jaar is in Rotterdam 200.000 m² aan kantoorruimte getransformeerd naar andere functies, zoals zorg, wonen en hotels. In 2014 werd bijvoorbeeld gebouw De Admiraliteit, het 40.000 m² grote voormalige hoofdkantoor van Deloitte en Center Parcs, voor € 52 mln verkocht aan Bouwfonds IM, dat door City Pads 654 woningen en studio’s laat realiseren. Hetzelfde gebeurt met het voormalige douanekantoor aan de Westzeedijk. Momenteel gaat 100.000 m² aan kantoorruimte over naar een nieuwe fase, door upgrading of herontwikkeling.
De populariteit van de stad als vestigingslocatie, onder meer bij hoofdkantoren van multinationals, neemt overigens weer toe. Shell en Unilever hebben delen van hun organisatie teruggehaald naar de stad. Deze terugkeer is mede te danken aan de ontwikkeling van Rotterdam Central District, de entree van de binnenstad. Hier staan onder meer het vorig jaar geopende nieuwe Centraal Station en de dit jaar gerenoveerde Delftse Poort, dat als bedrijfsverzamelgebouw een tweede leven is begonnen. Andere grote kantoorpanden in Central District zijn Weena200, Central Post, First, Weena Toren en het Groothandelsgebouw. Een grote beleggingstransactie in dit gebied was de aankoop door Bouwinvest van Beurs-WTC met kantoren (37.000 m²), congresruimte (7000 m²), winkels (8000 m²) en overige commerciële ruimte (2000 m²).
Naast Central District is ook Hart van Zuid een belangrijke gebiedsontwikkeling. Hier wil Rotterdam in samenwerking met de markt het gebied een kwaliteitsimpuls geven door het uitbreiden van bestaande en het ontwikkelen van nieuwe voorzieningen en een stevig sociaal programma. Eind 2013 werd Ballast Nedam hiervoor gestrikt. Sinds 1 mei liggen de plannen ter inzage. Gezien de recente financiële problemen van het aannemingsconcern is de vraag of zijn financiële levenslijn lang genoeg is om aan de realisatie van zijn eigen plannen te beginnen.
Voor het centrumgebied zet de gemeente in op het verdichten van de binnenstad. Hier is nog ruimte genoeg voor ‘kleinschalige’ particuliere initiatieven. In Rotterdam-Oost is de herontwikkeling van winkelcentrum Alexandrium een belangrijke ontwikkeling.
Afgezien van de gebiedsontwikkeling Hart van Zuid is het grootste transformatieproject het voormalige St. Clara ziekenhuis (37.000 m²). De grootste verhuurtransactie sinds 1 januari 2015 is de opname van 16.500 m² door de Nationale Politie aan de Maarten Meesweg. Ahold, Vopak, Opti Warehousing en Broekman Logistics waren grote afnemers van bedrijfsruimte, terwijl Spaces 7000 m² aan het Hofplein heeft betrokken.
Kroon op het werk van Rotterdam was de opening van De Markthal, een concept dat inmiddels diverse internationale prijzen in de wacht heeft gesleept en de verwachtingen van bezoekersaantallen ruimschoots overtreft. Niet duidelijk is of deze bezoekers ook kopers zijn.
Mei 2014 – De aanblik van Rotterdam in 2013 is zeker niet die van een stad in crisis. Overal in de stad wordt nog volop gebouwd, zoals op de Wilhelminapier, rond CS en elders in de binnenstad. Toch zijn ook in de Maasstad de markomstandigheden ingrijpend veranderd. Traditionele vormen van gebiedsontwikkeling maken plaats voor nieuwe coalities tussen markt en overheid. Wederom toont Rotterdam zich een laboratorium van innovatief stedelijk beleid.
Inspelen op deze veranderde markt vraagt een andere werkwijze en rolopvatting van de gemeente. Een opvatting die uitgaat van kaderstellen en faciliteren en niet van zelf initiëren. Bij deze nieuwe rol staat een optimale samenwerking tussen gemeente, marktpartijen, deelgemeenten en woningbouwcorporaties centraal.
Gebiedsontwikkelaars zijn hierbij de ‘spin in het web’. Zij koppelen Stadsontwikkeling en initiatiefnemers aan elkaar. Rotterdam kent vier gebiedsontwikkelaars. Drie gebiedsontwikkelaars met een eigen werkgebied, de vierde zet zich in voor de projecten Hart van Zuid, Centraal District, Stadshavens en Stadionpark.
Deze vier grote programma’s hebben allen een heel eigen karakter. Het Central District is de entree van de Rotterdamse binnenstad. Hart van Zuid is een van de drukst bezochte evenementen- en vrijetijdslocaties van Nederland. De opgave is om deze mensen langer te binden aan het gebied en ze meer verblijfskwaliteit te bieden.
Voor het centrumgebied zet de gemeente in op het verdichten van de binnenstad. Hier is nog ruimte genoeg voor ‘kleinschalige’ particuliere initiatieven. In oost-Rotterdam is de herontwikkeling van winkelcentrum Alexandrium een belangrijke ontwikkeling.
Op Zuid loopt het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ). In het NPRZ werken corporaties, Rijk, bedrijfsleven, onderwijs en de gemeente samen. Zuid biedt volop ruimte voor initiatief, daarom is de gemeente op zoek naar particuliere investeerders.
Bevolkingsprognose Rotterdam
De Rotterdamse bevolking is in de afgelopen jaren fors toegenomen. Op 1 januari 2012 had Rotterdam 616.456 inwoners. In de bevolkingsprognose 2013-2030 wordt verdere groei verwacht.
Samenstelling gestarte nieuwbouwwoningen in Rotterdam
Ondanks dat de nieuwbouwproductie ook in Rotterdam als gevolg van de crisis is afgenomen, is het aandeel gezinswoningen en gezinsvriendelijke appartementen in de totale productie hoog, namelijk 59%.
Transformatie kantoren – aanpak kantorenleegstand
In 2011 heeft de gemeente Rotterdam samen met marktpartijen een convenant gesloten voor de aanpak van kantorenleegstand. Dit als reactie op de oplopende leegstand van kantoorgebouwen in Rotterdam. Uit de analyse die daar is uitgevoerd, blijkt dat de leegstand zich concentreert in gebouwen met de bouwjaren van 1960 – 1980. Onderstaande grafiek laat de ontwikkeling van de leegstand naar leeftijdscategorie zien.
Leegstandspercentages in Rotterdam naar bouwperiode (kantoren vanaf 500 m2)
Een belangrijke pijler van de leegstandsaanpak is de transformatieopgave van leegstaande kantoren naar andere functies. In samenwerking met marktpartijen is deze opgave succesvol opgepakt. In 2011 en 2012 is ca. 40.000 m2 bvo per jaar getransformeerd naar andere functies. Marktpartijen hebben succesvolle allianties gesloten om transformatieopgaven in samenspraak met de gemeenten te realiseren. Actuele informatie over kantoren, maar ook detailhandel en bedrijventerreinen is te vinden op www.rotterdam.nl/bedrijfshuisvesting.
Werkgelegenheid Rotterdam
De werkgelegenheid in Rotterdam is de afgelopen jaren vrijwel constant gebleven.
Investeringskaarten
Met de marktpartijen wordt gewerkt aan Investeringskaarten voor wonen, bedrijven, kantoren en winkels, de openbare ruimte en voorzieningen. De kaarten geven inzicht in de locaties waarin de markt en of de gemeente de komende 5 tot 10 jaar investeren in de stad. De investeringskaarten komen in de loop van 2013 beschikbaar en zijn te vinden op www.rotterdam.nl/gebiedsontwikkelingrotterdam
Het platform VESTIGINGSLOCATIES.NL is de ideale combinatie van online informatie en printmedia. Binnen een omgeving van researchgegevens over 100 gemeenten kunnen gemeenten hun terreinen, kavels en projecten etaleren. Gegevens over omvang, prijzen, ligging enz. kunnen ze combineren met informatie over de gemeenten als vestigingslocatie.
